Bureaucratie

Op dit moment zijn de onderhandelingen voor een nieuw kabinet in volle gang. Centraal staat daarbij dat er bezuinigd moet worden, en flink ook. Zoals altijd moet er dan ook altijd worden bezuinigd op “het ambtenarenapparaat”. Bedoeld wordt in dat verband, dat de ambtenaren in aantal omlaag moeten, en ook dat de salariskosten omlaag moeten.

Ik zal me nu eens in de discussie mengen, en wel omdat er nog flink op bureaucratie kan worden bezuinigd. Ik zal het aan de hand van – waar gebeurde! – situaties toelichten.

Meneer D. is een lange ambtenaar die veel aan zijn bureau zit. Hij is lang van stuk, en nu heeft hij last van zijn rug. Hij komt, na verwijzing door de huisarts, uiteindelijk terecht bij een manueel therapeut, die hem heeft uitgelegd dat zijn zithouding niet goed is. Op het ministerie heeft hij een bureaustoel die niet berekend is op zijn lengte, en de therapeut heeft hem verwezen naar een leverancier van bureaustoelen, waar hij op verschillende stoelen kan proefzitten om te zien welke stoel beter bij hem past. Meneer D., die al langer bij de overheid werkt, begrijpt dat hij zo'n stoel niet zomaar kan bestellen, en wil een afspraak bij de bedrijfsarts maken om de situatie te bespreken. Maar dat kan zomaar niet: zonder het oplepelen van zijn burgerservicenummer kan hij geen afspraak maken. Maar dat weet hij niet uit zijn hoofd, en hij moet het dus eerst thuis opzoeken. De volgende dag dus maar opnieuw gebeld. Hij krijgt nu zijn afspraak. Als hij daar aankomt, moet hij zich eerst legitimeren, want stel je voor dat er iemand anders op de afspraak verschijnt! Er wordt een kopie van zijn legitimatiebewijs gemaakt, en er moet een formulier worden ingevuld dat meneer D. begrijpt wie in de relatie met de bedrijfsarts waarvoor de verantwoording draagt. Eindelijk krijgt hij dan de bedrijfsarts te spreken, hij legt de kwestie voor en vraagt of hij een nieuwe bureaustoel kan bestellen. Helaas, dat weet de bedrijfsarts niet. De arts vindt het in elk geval allemaal best.

Dus gaat meneer D. proefzitten bij de stoelenleverancier, en vindt een stoel die prima aansluit. Hij vraagt de leverancier om een offerte naar het ministerie te sturen.

Dan wordt daar iemand wakker, die uit de rommelzolder ergens een protocol heeft opgevist: hier moet eerst een ergonoom aan te pas komen. Die moet advies uitbrengen, en dan moeten er drie offertes worden gevraagd. Het kan namelijk best eens zo zijn dat de benodigde stoel elders een tientje goedkoper is.

Het echtpaar N. heeft een kind met het syndroom van Down. Hij heeft zowel langdurig logopedie als fysiotherapie nodig, en daarnaast nogal wat begeleiding om hem op een gewone basisschool een beetje te laten functioneren. Daarvoor krijgen zijn ouders een Persoonsgebonden Budget (pgb). Dat moet wel elk jaar opnieuw worden aangevraagd, en elk jaar opnieuw moeten daar dus formulieren worden ingevuld. Standaardvraag daarbij is, of de afwijking waarvoor het pgb wordt aangevraagd, in het afgelopen jaar is verbeterd, en of herstel erin zit. En elk jaar vult het echtpaar met grote irritatie in: onze zoon is een mongool en het blijft een mongool. Je moet je tenslotte begrijpelijk uitdrukken tegenover de beoordelaars van de toekenning van het pgb.

In de gemeente R. werd dit jaar de Tour de France gestart. In de aanloop naar het evenement voorspelde het KNMI grote hitte. De Tour gaat altijd vergezeld van een aantal sponsors, die reclamerommel aan de toeschouwers mogen uitdelen. Zo was er ook een contract afgesloten met de firma N., die als enige flesjes water van het merk V. mocht uitdelen. Nu was het de directeur veiligheid van de gemeente bekend geworden dat de firma slechts één pallet met flesjes had om uit te delen. Hij heeft toen gedreigd dat N. met meer over de brug moest komen, anders zou de gemeente het contract eenzijdig verbreken en meerdere waterleveranciers vragen om reclameflesjes uit te delen. Je zou toch denken dat de directeur veiligheid wel iets anders aan zijn hoofd heeft dan zich te bemoeien met de watervoorziening voor de toeschouwers. Tenslotte zijn er kroegen genoeg in de gemeente, en mensen kunnen ook zelf water meenemen. Tien tegen één trouwens dat de meeste toeschouwers helemaal geen water willen, maar bier. Bovendien was het doel van het uitdelen van de flesjes V. helemaal niet om uitdroging te voorkomen, maar slechts om mensen kennis te laten maken met het product. Het is maar goed dat het probleem zichzelf heeft opgelost: het KNMI zat ernaast, de regen kwam met bakken uit de hemel, en de directeur veiligheid heeft zijn dreigement niet hoeven waarmaken. Gelukkig maar, anders had de firma N. waarschijnlijk met succes een schadevergoeding kunnen claimen wegens contractbreuk.

Mevrouw R. heeft astma en moet voor de rest van haar leven medicatie gebruiken. Zij moet echter elke drie maanden bij de huisarts een nieuw recept vragen, en als ze zich al na twee maanden bij de receptenlijn meldt, krijgt ze het recept niet; ze moet en zal wachten totdat haar voorraad op is, of ze moet motiveren waarom ze zich al na twee maanden meldt.

De boodschap zal duidelijk zijn: in het geval van meneer D. zou het enorm schelen als

• hij zonder gedoe een afspraak had kunnen maken bij de bedrijfsarts. Er moet bekend zijn wie er onder de zorg van de bedrijfsarts vallen

• legitimatie om bij een arts te verschijnen is het paard achter de wagen spannen. Die enkele keer dat er misschien iemand die onverzekerd is op de afspraak van iemand anders verschijnt, weegt niet op tegen de administratieve rompslomp die ermee gemoeid is. Als er iemand verschijnt die wel verzekerd is, maakt het de facto niets uit.

• er gewoon een stoel kan worden besteld, nu de huisarts en de manueel therapeut hebben vastgesteld dat het probleem van meneer D. hiermee kan worden opgelost.

• Er geen ergonoom aan te pas zou hoeven komen, die kan nauwelijks nog iets toevoegen aan de eerdere diagnose en oplossing van huisarts en manueel therapeut.

• Drie offertes voor een stoel die qua prijs niet of nauwelijks afwijkt van een willekeurige bureaustoel is onzinnig. Handiger zou zijn om te proberen met de leverancier nog te zien of er iets aan de prijs kan worden gedaan. Dat scheelt zeeën van tijd.

• In het geval van echtpaar N. zou het veel schelen als het echtpaar alleen bij wijziging in de hoogte van het toe te kennen pgb iets hoeft te doen. Dat scheel irritatie bij het echtpaar, en tijd bij de ambtenaar die elke keer opnieuw hetzelfde moet beoordelen.

• In het val van de gemeente R. zou het fijn zijn als de directeur veiligheid zich slechts bezighield met de veiligheidsaspecten van de organisatie van het betreffende evenement. Daar heeft hij waarschijnlijk ook zijn handen vol aan. Daarnaast zou het schelen als hij zich zou realiseren dat het verstrekken van water in casu slechts om het rondstrooien van reclame-artikelen ging, en dat het de verantwoordelijkheid van de toeschouwers zelf is dat ze voldoende vocht binnen krijgen.

• Mensen als mevrouw R. zouden aanmerkelijk minder gebruik hoeven maken van het toch al overbelaste zorgsysteem als ze hun medicatie die ze levenslang nodig hebben, slechts één keer per jaar hoeven aan te vragen. Dit geldt eveneens voor alle andere mensen die jarenlang dezelfde medicatie krijgen.

Ik pretendeer geenszins volledig te zijn met deze beperkte greep uit het dagelijks leven, waarin ambtenaren onnodige werkzaamheden verrichten, en waarbij slechts enig praktisch inzicht en/of gezond verstand voldoende is om het tij te keren.

Het zou ook fijn zijn als politici zoveel voeling hadden met dagelijkse dingetjes, dat ze zich realiseren dat er nog heel wat te bezuinigen valt door deze bureaucratische flauwekul tot een minimum te beperken.

Door Myra Ronner, 9 juli 2010

Reageer op deze column!